Studienamiddag i.s.m. Panopticon: Criminaliteit in de strafrechtsketen: verhalen achter cijfers
8 november 2012, CC De Krieklaar te Schaarbeek
Het CPS organiseert in samenwerking met de deelredactie van het vakblad Panopticon “criminografie en methodologie” een studiedag waarin actuele inzichten uit het criminografische veld worden besproken. Tijdens deze studiedag wordt een nieuw boekdeel in de reeks “Criminografische Basisontwikkelingen” voorgesteld. De deelredactie stelt zich tot doel afnemers van criminografische basisinformatie te informeren over nieuwe inzichten die betrekking hebben op cijferreeksen in verband met criminaliteit op diverse echelons van de strafrechtsbedeling en daarbuiten (victim surveys en self-report studies). Het boek wordt door Maklu uitgegeven in de reeks “Panopticon Libri”. Dit is het tweede boekdeel in de bredere reeks “Panopticon Libri” dat criminologisch relevante cijferreeksen en ontwikkelingen in criminaliteitsstatistieken bij het bredere publiek bekend maakt, maar ook ook kritische reflecties bevat over de mogelijkheden en beperkingen van criminografische reeksen. Tijdens de studiedag worden enkele markante bevindingen uit het boek toegelicht.
Deze studiedag is relevant voor wie zich interesseert in de studie van criminaliteit op diverse echelons van de strafrechtsbedeling en voor wie tijdens de uitoefening van diens job gebruik dient te maken van criminografisch cijfermateriaal.
Drie bijdragen uit het boek worden voorgesteld ter gelegenheid van de studienamiddag. De studiemiddag sluit af met een reflectie over de verticale integratie tussen de politioneel geregistreerde criminaliteit en de parketstatistieken.
Programma
13.15u: Ontvangst van de deelnemers – koffie
14.00u: Voorwoord door de dagvoorzitter: criminografische basisinfo: balanceren op het spanningsveld tussen produceren en reflecteren – prof. dr. Lieven Pauwels (Universiteit Gent)
14.10u De 3 ”killers” in het verkeer – de heer Miran Scheers, Directeur Kenniscentrum Verkeersveiligheid, Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid (BIVV)
Overdreven en onaangepaste snelheid, rijden onder invloed van alcohol en het niet dragen van de veiligheidsgordel zijn hoofdoorzaken van de verkeersonveiligheid in België. Doeltreffende maatregelen zijn nodig om deze 3 killers in het verkeer terug te dringen. Om deze maatregelen te kunnen nemen is het van cruciaal belang om deze 3 fenomenen zo goed mogelijk in kaart te brengen. Laat dat nu net één van de zwakke punten zijn in het Belgisch verkeersveiligheidsbeleid. In deze presentatie wordt een overzicht gegeven van de beschikbare indicatoren van de 3 hoofdoorzaken van de verkeersonveiligheid en hun bronnen. Er wordt ook gewezen op de beperkingen en/of de hiaten in deze statistische informatie om de interpretatie ervan in zijn juiste context te kunnen plaatsen.
14.30u Overschatten slachtofferenquêtes het misdaadniveau? -¨Prof. Henk Elffers (NSCR) & prof. Margit Averdijk (ETH Zürich & Universiteit Zürich)
Dat politiegegevens niet ideaal zijn om het misdaadniveau in het oog te krijgen is algemeen bekend: zulke data zijn immers behalve van het feitelijk optreden van misdrijven ook en misschien wel vooral afhankelijk van de aandacht die de politie geeft aan bepaalde misdrijven. Vanaf de jaren 70 zijn daarom als alternatieve kennisbron de zogeheten slachtofferenquêtes ontwikkeld, die het voorkomen van misdrijven benaderen via het slachtofferschap dat burgers ervan ondervinden. Slachtofferenquêtes zijn niet meer weg te denken uit het criminologische landschap. Toch is er wat vreemds mee aan de hand. Gedurende de ontwikkeling van dit instrument heeft methodologisch onderzoek nogal wat feilen van de slachtofferenquêtes onder de aandacht gebracht. Die kritiek, grotendeels van de ontwikkelaars zelf, is echter min of meer vergeten, en de algemene mening lijkt te zijn dat slachtofferenquêtes in ieder geval superieur zijn aan politiegegevens. In deze presentatie keren we terug tot de initiële zorgpunten, en bespreken die aan de hand van een vergelijking van slachtofferenquête-gegevens en politieregistratiedata van het regiokorps Amsterdam-Amstelland uit een recent jaar. In welke mate komen beide bronnen overeen, welke verschillen zien we, en hoe moeten we die duiden? Het blijkt dat de in de jaren 70 en 80 geformuleerde kritiek onverminderd van kracht is. Betekent dat dat slachtofferenquêtes de omvang van de criminaliteit overschatten?
14.50u: Pauze
15.20u: De mythe van invrijheidstelling op VI-datum nogmaals doorprikt: Enkele facts en figures – de heer Eric Maes, Operationele Directie Criminologie van het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie
De VI is sinds zijn invoering in 1888 meermaals voorwerp geweest van politiek en maatschappelijk debat en van wetenschappelijk onderzoek. De afgelopen decennia vonden belangrijke wetgevende hervormingen plaats, onder meer met de oprichting van strafuitvoeringsrechtbanken. In deze presentatie worden resultaten gepresenteerd van een analyse naar het profiel van gedetineerden die door de strafuitvoeringsrechtbanken voorwaardelijk in vrijheid werden gesteld tijdens hun eerste werkingjaar (2007). Verder is ook nagegaan hoeveel tijd deze gedetineerden bovenop hun datum van toelaatbaarheid voor voorwaardelijke invrijheidstelling hebben uitgezeten vooraleer ze ook effectief vrij zijn gegaan. Bijzondere aandacht is hierbij uitgegaan naar de vraag of er op dit vlak verschillen bestaan tussen de verschillende strafuitvoeringsrechtbanken.
15.40u: Reflecties over de verticale integratie tussen de politioneel geregistreerde criminaliteit en de parketstatistieken – mevrouw Ellen Van Dael en de heer Wim De Bruycker, statistisch analisten bij het Openbaar Ministerie
Een geïntegreerde criminologische statistiek beoogt inzicht te verschaffen in de doorstroom van feiten, zaken en personen doorheen de opeenvolgende fases van de strafrechtsbedeling, vanaf het moment dat een proces-verbaal wordt opgesteld tot aan de strafuitvoering. In deze presentatie zullen enkele concrete beleidsinstrumenten en statistische analyses worden toegelicht die zich specifiek richten op de doorstroom van politiediensten naar correctioneel parket en rechtbank van eerste aanleg. De koppeling tussen politie- en parketgegevens laat toe om een aantal prioritaire fenomenen grondig te analyseren op vlak van doorlooptijden (bij politie en parket), gevolgverlening en sepotbeleid op het parket, en strafmaat door het vonnisgerecht in eerste aanleg. Op basis hiervan kan zowel op nationaal, arrondissementeel als zonaal niveau het strafrechtelijk beleid effectief aangestuurd en geëvalueerd worden.
16.00u: Einde
Doelgroepen
Deze studienamiddag is bedoeld voor wie zich interesseert in de studie van criminaliteit op diverse echelons van de strafrechtsbedeling en voor wie tijdens de uitoefening van diens job gebruik dient te maken van criminografisch cijfermateriaal.
Leden van de geïntegreerde politie – Academische wereld en studenten – Burgemeesters, mandatarissen en personeelsleden van gemeenten en OCMW’s – Preventiewerkers, opbouwwerkers, straathoekwerkers, gemeenschaps-wachten, ombudsdiensten lokale politiezorg – Hulpverleners zoals verplegers, brandweer, psycho-sociale hulp-verleners – Leden van de Bijzondere Inspectiediensten – Vakbonden – Magistraten – Politici, kabinetsmedewerkers
